Τα οστρακόδερμα και τα μαλάκια στην κουζίνα

Αστακός
Ο αστακός είναι περιζήτητος για το νόστιμο κρέας του και για το λόγο αυτό και πολύ ακριβός. Αφθονεί κυρίως στο Βόρειο Αιγαίο. Το μήκος του φτάνει τα 50-60 εκατ. και το βάρος του τα 1,5 με 2 κιλά. Γεννά 15-20.000 αυγά, που επωάζονται κάτω από την ουρά του επί 6 μήνες. Τα μικρά του εκκολάπτονται από τον Απρίλιο ως το Μάιο και απομακρύνονται αμέσως. Ο αστακός για να φαγωθεί, πρέπει να είναι φρέσκος και μάλιστα ζωντανός. Η ουρά του έχει άσπρη σάρκα, μα όταν είναι μπαγιάτικος, μελανιάζει. Η καλύτερη εποχή για αστακό είναι το τέλος του καλοκαιριού.
Γαρίδα
Οι γαρίδες αφθονούν στα ελληνικά νερά. Οι πιο περιζήτητες είναι οι γκρίζες και οι ροζ. Έχουν τρυφερό και νόστιμο κρέας πλούσιο σε λευκωματούχες ουσίες και σε φώσφορο. Στην αγορά τις βρίσκουμε φρέσκες, κατεψυγμένες και σε κονσέρβα. Τρώγονται με διάφορους τρόπους. Οι νωπές γαρίδες πρέπει να είναι πολύ φρέσκες, αλλιώς μυρίζουν άσχημα, κοκκινίζουν, και η ουρά τους μαυρίζει.

Καραβίδα
Η καραβίδα ανήκει στα καρκινοειδή των θαλασσίων, ποταμίων και λιμναίων νερών. Η καραβίδα των ποταμών είναι γνωστή σαν “αστακός του γλυκού νερού”, έχει μήκος μέχρι 20 εκατ. και τη βρίσκουμε στις ελληνικές λίμνες, ιδίως της Θεσσαλίας και της Ηπείρου. Έχει χρώμα πρασινωπό. Η θαλασσινή καραβίδα, η λεγόμενη και αστακοκαραβίδα, έχει χρώμα ανοιχτό κόκκινο και προσφέρεται συχνά για αστακός. Η καραβίδα πρέπει να είναι πολύ φρέσκια για να φαγωθεί, αλλιώς μυρίζει άσχημα και το χρώμα της αλλοιώνεται.

Κάβουρας
Ο κάβουρας αφθονεί στις ελληνικές θάλασσες. Υπάρχουν εδώ τρία είδη καβουριών: ο κοινός κάβουρας, η καβουρομάνα και ο σιδεροκάβουρας. Προσφέρεται στην αγορά ζωντανός ή σε κονσέρβα. Το κρέας του είναι πολύ γευστικό και ευκολοχώνευτο και μοιάζει πολύ με του αστακού. Η σούπα των καβουριών είναι εξαιρετική.

Αχιβάδα
Το μαλάκιο αυτό ανήκει στο είδος “χτένι”. Η σάρκα του παρασκευάζεται με διάφορους τρόπους και μπορούμε να φυλάξουμε τα κοχύλια, για να σερβίρουμε μέσα τους άλλα παρασκευάσματα.

Καλαμάρι
Το καλαμάρι ανήκει στα κεφαλόποδα μαλάκια και το γένος του περιλαμβάνει διάφορα είδη που συναντώνται σε όλες τις θάλασσες. Στη Μεσόγειο και στον Ατλαντικό ζει το κοινό καλαμάρι, που έχει χρώμα λευκό έως λευκοκίτρινο. Η σάρκα του είναι σκληρή αλλά νόστιμη. Παρασκευάζεται με διάφορους τρόπους. Το μελάνι που περιέχει, το κάνει πιο γευστικό, και αν δεν ενοχλεί οπτικά, καλό είναι να μην το αφαιρούμε κατά το μαγείρεμα. Εκτός από τα νωπά καλαμάρια -που πρέπει φυσικά να είναι φρέσκα- στην αγορά κυκλοφορούν και κατεψυγμένα, που επίσης μπορούν να μαγειρευτούν κατά διάφορους τρόπους.

Μύδι (μύτιλος)
Υπάρχουν 70 είδη μυδιών, που συναντώνται σ΄ όλες τις θάλασσες του κόσμου. Ζουν είτε προσκολλημένα στους βράχους, είτε κατά αποικίες στους αμμουδερούς ή λασπερούς βυθούς. Σε πολλές χώρες υπάρχουν ειδικά εκτροφεία μυδιών, τα λεγόμενα “μυτιλοτροφεία”. Είναι από τα πιο περιζήτητα θαλασσινά, αλλά μπορεί να προκαλέσει δυσπεψία ή ακόμη και δηλητηρίαση. Η πώληση των μυδιών ρυθμίζεται από αγορανομικές διατάξεις και μια παράδοση λέει ότι τα μύδια πρέπει να τρώγονται μόνο στους μήνες που καταλήγουν σε “-βριος” δηλ. Οκτώβριος κ.λ.π.
Σουπιά
Μαλάκιο που περιλαμβάνει 30 είδη, τα οποία ζουν σε όλες τις θάλασσες του κόσμου. Αφθονούν ιδιαίτερα στις ελληνικές θάλασσες. Το μήκος της φτάνει τα 30-50 εκτα. και το κόκκαλό της είναι πλούσιο σε ασβέστιο, χωρίς πάντως να τρώγεται. Το κόκκαλο αυτό χρησιμοποιείται στην κατασκευή οδοντόπαστας αλλά και για ν΄ ακονίζουν το ράμφος τους τα πουλιά των κλουβιών. Η σουπιά, όταν καταδιώκεται, εκκρίνει ένα μαύρο υγρό, με το οποίο θολώνει τα νερά και έτσι ξεφεύγει από το διώκτη της. Το υγρό αυτό (σέπια) το χρησιμοποιούν για την παρασκευή ορισμένων ειδικών μελανιών. Αν η σουπιά δεν είναι μικρή, πρέπει να την χτυπήσουμε για να μαλακώσει το κρέας της, όπως κάνουμε με το χταπόδι.

Στρείδι
Δίθυρο μαλάκιο της οικογένειας των οστρακοφόρων. Το επάνω του όστρακο είναι επίπεδο και το κάτω κυρτό και ενώνονται με έναν ελαστικό σύνδεσμο. Τα στρείδια είναι ερμαφρόδιτα και αλλάζουν φύλο μια φορά το χρόνο ή και συχνότερα. Τα θηλυκά γεννούν ένα εκατομμύριο αυγά σε κάθε περίοδο ωοτοκίας τους. Από τα είδη που προσφέρονται στο εμπόριο, είναι το ευρωπαικό στρείδι (όστρεον το εδώδιμον), που καλλιεργείται πολύ στην Αγγλία και τη Γαλλία, και το αμερικανικό (όστρεον το βιργινικόν). Είναι εσφαλμένη η άποψη, πως το στρείδι είναι βλαβερό το καλοκαίρι. Βλαβερά είναι μόνο τα στρείδια, που έχουν παραμείνει σε νερά μολυσμένα από διάφορα παθογόνα μικρόβια, και το καλοκαίρι βέβαια οι μολύνσεις των νερών είναι πιο συχνές. Τα στρείδια τρώγονται ωμά με λεμόνι ή παρασκευάζονται σε συνδυασμό με άλλα θαλασσινά. Αποτελούν θαυμάσιο ορεκτικό, αλλά αντενδείκνυνται σε ορισμένες παθήσεις.